خبرگزاری تخصصی اگروفودز به نقل از فیوچر مارکت اینسایتس گزارش می‌دهد که بازار جهانی پنیر با ارزشی معادل ۱۰۵.۵ میلیارد دلار (۸۹.۳۲ میلیارد یورو) در حال حاضر، رونق بی‌سابقه‌ای را تجربه می‌کند و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۵ به ۱۷۸.۵ میلیارد دلار برسد. این رشد که سریع‌تر از روندهای تاریخی و با نرخ ترکیبی سالانه ۴ تا ۵ درصد در حال شتاب‌گیری است، ناشی از تقاضای پایدار در کشورهای غربی و گسترش چشمگیر در بازارهای نوظهور به‌ویژه در آسیا و خاورمیانه، و همچنین نوآوری‌ها در محصولات تخصصی، بر پایه گیاهی و سلامت‌محور است.
به گفته ناندینی روی چودوری، مشاور اصلی بخش غذا و نوشیدنی در فیوچر مارکت اینسایتس، بازار جهانی پنیر جایگاه خود را به عنوان یکی از انعطاف‌پذیرترین و پایدارترین بخش‌های در حال گسترش صنعت گسترده لبنیات تثبیت کرده است. این رشد تنها به یک منطقه محدود نمی‌شود، بلکه ترکیبی از تقاضای بالغ در کشورهای غربی و گسترش قوی و پایدار در بازارهای نوظهور است.
جدیدترین گزارش فیوچر مارکت اینسایتس بر اهمیت صنعت خدمات غذایی و رستوران‌های خدمات سریع (QSR) در حمایت از این رشد تاکید می‌کند. رستوران‌های پیتزا، فست‌فودهای برگر و کافه‌های نانوایی در آسیا و خاورمیانه به شدت در حال گسترش هستند. پنیر – به خصوص موزارلا، ورقه‌های فرآوری‌شده و پنیر خامه‌ای – ستون اصلی منوی این کسب‌وکارها را تشکیل می‌دهد. چودوری توضیح می‌دهد: «در بسیاری از شهرهای آسیایی، موج “پیتزا” که دهه‌ها پیش در ایالات متحده و اروپا فراگیر شد، اکنون در حال گسترش است و به رشد فوق‌العاده مصرف منجر می‌شود.»
در اروپا و آمریکای شمالی، رشد کندتر است، اما افزایش ارزش محصولات قوی است. چودوری می‌گوید: «هر دو منطقه در حال حاضر سرانه مصرف بسیار بالایی دارند، اما ظهور پنیرهای تخصصی، محصولات دارای گواهی PDO/PGI و فرمت‌های لوکس مانند پنیرهای سه‌خامه یا کهنه به حفظ این شتاب کمک می‌کند.» این امر با روند “پرمیوم‌سازی” (Premiumisation) نیز تشدید می‌شود که برندها به طور فزاینده‌ای بر پنیرهای طبیعی و artisanal تاکید می‌کنند.
این چشم‌انداز همچنین تعامل بین برندهای خصوصی (Private Label) و محصولات دارای برند را برجسته می‌کند. فروش پنیرهای با برند خصوصی، به ویژه در آمریکای شمالی و اروپا، با افزایش حساسیت به قیمت، سهم بیشتری از خانواده‌ها را به خود اختصاص می‌دهد. در ایالات متحده، برند خصوصی حدود دو پنجم فروش پنیر را تشکیل می‌دهد و خرده‌فروشان اروپایی برای محافظت از حاشیه سود خود و حفظ مشتریان در دوران تورم، به سمت پنیرهای با برند خصوصی پرمیوم‌تر حرکت می‌کنند.
در آمریکای لاتین، برزیل، مکزیک و آرژانتین بیشترین مصرف را دارند، اما هر بازار رفتارهای متفاوتی از خود نشان می‌دهد. چودوری می‌گوید: «برزیل سنت‌های قوی پنیرسازی داخلی و تقاضای رو به رشد برای موزارلا و چدار به دلیل فرهنگ پیتزا و برگر دارد. آرژانتین، با ریشه‌های عمیق در صنعت لبنیات، تولید داخلی را با صادرات متعادل می‌کند و مکزیک به طور فزاینده‌ای تحت تأثیر الگوهای غذایی ایالات متحده و نفوذ رستوران‌های خدمات سریع قرار دارد.» این منطقه گسترده‌تر با چالش‌هایی نظیر نوسانات اقتصادی و ارزی مواجه است، اما عوامل ساختاری مانند جمعیت جوان، طبقه متوسط رو به رشد و شهرنشینی فرصت‌هایی را برای تولیدکنندگان داخلی و فعالان جهانی ایجاد می‌کند. آمریکای لاتین همچنین شاهد افزایش علاقه به پنیرهای تخصصی، به ویژه در میان مصرف‌کنندگان مرفه است.
دسته پنیرهای بر پایه گیاهی، هرچند در مقایسه با پنیرهای لبنی (۳ تا ۳.۵ میلیارد دلار) کوچک است، اما با نرخ‌های دو رقمی در حال رشد است. اگرچه مسیر رشد آن از سال ۲۰۲۲ کند شده، اما همچنان یکی از سریع‌ترین زیربخش‌ها محسوب می‌شود. چودوری بیان می‌کند: «نوآوری‌ها در تخمیر، رنت میکروبی و فرمولاسیون‌های مبتنی بر بادام هندی به تدریج کیفیت حسی را بهبود می‌بخشند و خریداران آگاه به سلامت و پایداری به آزمایش ادامه می‌دهند. شرکت‌های سنتی لبنی مانند بل گروپ (Bel Group) و دنون (Danone) در حال عرضه یا بازتعریف سبد محصولات پنیر جایگزین خود هستند که نشان‌دهنده تعهد بلندمدت آن‌ها با وجود منطقی‌سازی‌های کوتاه‌مدت است.»
عامل دیگری که به رشد کمک می‌کند، افزایش پنیرهای کارکردی و سلامت‌محور است. پنیرهای بدون لاکتوز، به ویژه در اروپا و آمریکای شمالی، با گسترش آگاهی از عدم تحمل لاکتوز، به سرعت رشد کرده‌اند. فرمت‌های پنیر با سدیم کاهش‌یافته و کم‌چرب نیز فضای قفسه‌های بیشتری را به خود اختصاص می‌دهند و نیازهای مصرف‌کنندگان مسن‌تر و کسانی که سلامت قلب و عروق خود را رصد می‌کنند، برطرف می‌سازند. در همین حال، برچسب‌های پروتئین بالا و ارگانیک برای قرار دادن پنیر به عنوان بخشی از سبک زندگی سلامت‌محور مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای والدین، استیک‌ها و میان‌وعده‌های پنیر غنی‌شده که به عنوان گزینه‌های سرشار از کلسیم برای کودکان به بازار عرضه می‌شوند، در حال محبوبیت یافتن هستند. این امر با روندهای گسترده‌تر میان‌وعده‌خوری و تمایل به فرمت‌های راحت و کنترل‌شده از نظر سهم غذایی همسو است. جایگاه‌یابی کارکردی در حال تبدیل شدن به یک عامل متمایزکننده است که به برندهای تثبیت‌شده و برندهای خصوصی اجازه می‌دهد تا در راهروهای شلوغ فروشگاه‌ها جایگاه خود را پیدا کنند.
با وجود موفقیت روزافزون، این بخش با چالش‌های قابل توجهی روبروست. نوسانات قیمت شیر، هزینه‌های بالای انرژی و کمبود نیروی کار، ساختار هزینه‌های تولیدکنندگان را تحت فشار قرار می‌دهد. با این حال، برخی از شرکت‌های بزرگ لبنی با گسترش ظرفیت‌های تولیدی خود که بر اساس اتوماسیون و بهره‌وری انرژی طراحی شده‌اند، به این چالش‌ها پاسخ داده‌اند. توسعه ۵۹.۴ میلیون یورویی پنیر خامه‌ای آرلا (Arla) در دانمارک تنها یکی از نمونه‌های متعدد این رویکرد است. به همین ترتیب، ادغام‌ها و اکتساب‌ها، مانند خرید قریب‌الوقوع کسب‌وکارهای لبنی مصرف‌کننده فونترا (Fonterra) توسط لاکتالیس (Lactalis)، بر حرکت به سمت مقیاس جهانی تأکید دارد. سازندگان پنیر همچنین تحت تأثیر جنبش رو به رشد سلامت و تندرستی قرار گرفته‌اند، زیرا مصرف‌کنندگان محتوای چربی و نمک را زیر سوال می‌برند. هرچند برندهای باهوش بر مزایای پنیر تمرکز می‌کنند. چودوری می‌گوید: «از یک سو، نگرانی‌ها در مورد چربی، نمک و محتوای کالری تقاضا را تعدیل می‌کند، اما از سوی دیگر، پنیر به عنوان یک محصول غنی از پروتئین و مواد مغذی که می‌تواند نقش جدایی‌ناپذیری در رژیم غذایی مدرن ایفا کند، بازتعریف می‌شود.»
تقاضای انعطاف‌پذیر در اقتصادهای بالغ و تقاضای رو به رشد در بازارهای نوظهور، پنیر را به یکی از قوی‌ترین داستان‌های رشد در صنعت جهانی لبنیات تبدیل کرده است. این امر فرصت‌هایی را در سراسر طیف ایجاد می‌کند – از پنیر فرآوری‌شده ارزان‌قیمت و با حجم بالا برای رستوران‌های خدمات سریع، تا محصولات تخصصی پرمیوم که از طریق خرده‌فروشی‌های تخصصی و کانال‌های مستقیم به مصرف‌کننده فروخته می‌شوند. با نوآوری، سرمایه‌گذاری و جایگاه‌یابی استراتژیک، تولیدکنندگان به خوبی می‌توانند چالش‌ها را مدیریت کرده و از فرصت‌های پیش‌رو در این داستان رشد جهانی ۱۷۸.۵ میلیارد دلاری بهره‌برداری کنند.
تحلیل اگروفودز برای فعالان صنعت غذا:
این روند فرصتی استثنایی برای توسعه پنیرهای تخصصی و فرآوری‌شده مطابق با نیاز QSRها در ایران ایجاد می‌کند. سرمایه‌گذاری در نوآوری، کیفیت، و بهره‌وری می‌تواند سهم بازار داخلی را افزایش داده و مسیر صادرات را هموار سازد.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟