خبرگزاری تخصصی اگروفودز به نقل از فود‌ناوگیتر (FoodNavigator) گزارش می‌دهد که در پی نگرانی‌های فزاینده درباره تاثیرات سوء غذاهای فوق‌فرآوری‌شده (UPF) بر سلامت، موج جدیدی از برچسب‌های هشداردهنده روی بسته‌بندی (FOP) در حال توسعه است. این برچسب‌ها، که فراتر از اطلاعات تغذیه‌ای سنتی، بر میزان فرآوری مواد غذایی تمرکز دارند، به مصرف‌کنندگان در سرتاسر جهان از جمله اروپا و آمریکای لاتین، این امکان را می‌دهند که به سرعت محصولات فوق‌فرآوری‌شده را شناسایی کنند. هدف از این ابتکارات، توانمندسازی مصرف‌کنندگان برای انتخاب‌های غذایی آگاهانه‌تر و مقابله با چالش‌های بهداشتی ناشی از رژیم‌های غذایی سرشار از UPF است، هرچند چالش‌هایی مانند سردرگمی مصرف‌کننده و تعریف دقیق UPF همچنان مطرح است.
برچسب‌های غذایی می‌توانند پیام‌های بسیاری را منتقل کنند. در برخی کشورها، آن‌ها نشان می‌دهند که آیا محصولی دارای چربی، نمک یا شکر زیاد است. در برخی دیگر، ممکن است مزایایی مانند فیبر یا پروتئین اضافه شده را ترویج کنند. اما اکنون، موج جدیدی از برچسب‌های روی بسته‌بندی (FOP) در حال توسعه است که فراتر از لیست مواد تشکیل‌دهنده، به فرآوری غذا می‌پردازد. اگر و زمانی که این برچسب‌ها به قفسه‌ها برسند، مصرف‌کنندگان فوراً قادر خواهند بود تشخیص دهند که آیا یک غذا فوق‌فرآوری‌شده است یا خیر.
پس کدام برچسب‌های غذای فوق‌فرآوری‌شده (UPF) در حال رقابت هستند؟ ما سه نمونه را که قصد دارند اطلاعات بیشتری درباره آنچه مصرف‌کنندگان می‌خورند به آن‌ها بدهند، بررسی می‌کنیم.
تکامل نوتری-اسکور: نسخه ۲.۰ در راه است
نوتری-اسکور (Nutri-Score) برچسب روی بسته‌بندی است که غذاها و نوشیدنی‌ها را از A تا E و با رنگ‌هایی از سبز تیره تا قرمز تیره درجه‌بندی می‌کند. اکنون، تصور کنید یک حلقه سیاه دور این لوگو اضافه شود. این مفهوم نوتری-اسکور نسخه ۲.۰ (Nutri-Score v2.0) است، یک سیستم برچسب‌گذاری جدید که توسط طراحان نوتری-اسکور اصلی توسعه یافته است.
آزمایش‌ها و نتایج اولیه
در یک کارآزمایی تصادفی کنترل‌شده، که توسط توسعه‌دهندگان نوتری-اسکور و کارلوس مونتیرو، پدر مفهوم UPF انجام شد، مشخص گردید که نوتری-اسکور نسخه ۲.۰ به شرکت‌کنندگان کمک کرد تا به سمت غذاهای “سالم‌تر” گرایش پیدا کنند. پژوهشگران همچنین به این نتیجه رسیدند که برچسب جدید، شرکت‌کنندگان را قادر ساخت تا تفاوت بین محتوای مواد مغذی و سطح فرآوری را درک کنند، اما کارشناسان صنعت غذایی کاملاً متقاعد نیستند.
تردیدهای صنعت
لورن وودلی، رئیس بخش تغذیه و علوم حسی شرکت نومد فودز (Nomad Foods)، در رویداد فیوچر فود-تک لندن (Future Food-Tech London) به طور رتوریک پرسید: “اگر روی بسته‌بندی نوتری-اسکور A را می‌بینید، اما حلقه‌ای فوق‌فرآوری‌شده نیز دور آن است، این به معنای خوب است یا بد؟ مصرف‌کنندگان با این اطلاعات چه کار می‌کنند؟” او این پرسش را مطرح کرد که آیا پیچیده‌تر کردن برچسب‌های FOP می‌تواند در نهایت مصرف‌کنندگان را بیشتر گیج کند، تا حدی که به کلی برچسب‌گذاری تغذیه‌ای FOP را نادیده بگیرند.
برچسب‌های اخطار سیاه در آمریکای لاتین
بسیاری از کشورهای آمریکای لاتین رویکرد تندتری به برچسب‌گذاری تغذیه‌ای FOP دارند. به جای نوتری-اسکور رنگارنگ، کشورهایی مانند برزیل، کلمبیا، شیلی و مکزیک از برچسب‌های سیاه هشت‌ضلعی برای هشدار به مصرف‌کنندگان استفاده کرده‌اند که برخی محصولات حاوی مقادیر بیش از حد مواد مغذی مشکل‌ساز مانند قند افزوده، سدیم یا چربی‌های اشباع‌شده هستند.
اثربخشی برچسب‌های هشدار UPF
نسخه مشابهی – یک علامت هشدار سیاه و هشت‌ضلعی که به مصرف‌کنندگان در مورد فوق‌فرآوری‌شده بودن محصول هشدار می‌دهد – در حال حاضر در یک محیط علمی مورد آزمایش قرار گرفته است. یک آزمایش آنلاین که توسط پژوهشگران آمریکایی بر روی یک گروه برزیلی انجام شد، یافته‌های شگفت‌انگیزی را آشکار کرد. اضافه شدن برچسب هشدار UPF به نظر نمی‌رسد که قصد خرید یا میزان سالم بودن محصول از دید شرکت‌کنندگان را تحت تأثیر قرار دهد – فراتر از تأثیر برچسب هشدار مواد مغذی که قبلاً به آن عادت کرده بودند.
برچسب “تایید شده غیر UPF”: رویکردی متفاوت
ما یک برچسب UPF را می‌شناسیم که هم‌اکنون در بازار موجود است، اما به جای برجسته کردن فرآوری سنگین، این برچسب عکس آن را نشان می‌دهد. برچسب جدید “تایید شده غیر UPF” (Non-UPF Verified FOP) که توسط تیم پشت پروژه “غیر جی‌ام‌او” (Non-GMO Project) در ایالات متحده توسعه یافته است، بر حداقل فرآوری و افزودنی‌ها تمرکز دارد. به طور خاص، این گواهینامه از لیست مواد ممنوعه خرده‌فروشان بزرگ، رهنمودهای اتحادیه اروپا و پیشنهادهای نوظهور در سطح ایالت‌ها الهام گرفته است.
پروژه آزمایشی و پتانسیل‌های آن
اگرچه هنوز در مرحله پروژه آزمایشی است، توسعه‌دهندگان معتقدند که با کمک به مصرف‌کنندگان برای اجتناب آسان از UPFها، “شکاف حیاتی” در گواهینامه‌های غذایی را پر می‌کنند. وودلی از نومد این برچسب را یک پیشرفت “جالب” دانست، اما معتقد است که پتانسیل “منفی” نیز دارد. او می‌گوید: “ما می‌خواهیم مردم رژیم غذایی متعادلی داشته باشند و در صورت امکان غذاهای کامل را انتخاب کنند. اما برچسب ‘تایید شده غیر UPF’ می‌تواند باز هم سردرگمی بیشتری ایجاد کند.”
هدف برچسب‌گذاری UPF چیست؟
توسعه طرح‌های جدید برچسب‌گذاری UPF این سوال را مطرح می‌کند: هدف آن‌ها چیست؟ و آیا برچسب‌گذاری UPF پاسخ نهایی است؟ این طرح‌ها مستقیماً به پژوهش‌هایی پاسخ می‌دهند که مصرف UPF را با طیف گسترده‌ای از اثرات نامطلوب بر سلامتی، از جمله مرگ‌ومیر، مرتبط می‌سازد. با افزایش شفافیت برای مصرف‌کنندگان در مورد آنچه فوق‌فرآوری‌شده هست و نیست، امید می‌رود که بتوانند انتخاب‌های غذایی “سالم‌تری” داشته باشند.
پیچیدگی تمایز UPF
اما مسئله UPF به سادگی “فرآوری زیاد بد و فرآوری کم خوب” نیست. دشوار است استدلال کنیم که UPFهایی مانند لوبیا پخته سرشار از فیبر یا نان بسته‌بندی‌شده به اندازه سایر UPFها مانند شیرینی‌جات و چیپس برای سلامتی مضر هستند. این خطر که همه UPFها با یک چوب رانده شوند، می‌تواند مصرف‌کنندگان را حتی بیشتر گیج کند و این یک خطر بسیار واقعی است.
سیاست‌گذاری فراتر از برچسب‌گذاری
برچسب‌ها تنها یکی از راه‌هایی هستند که UPFها وارد حوزه سیاست‌گذاری می‌شوند. برخی کشورها UPFها را وارد دستورالعمل‌های تغذیه‌ای ملی خود می‌کنند، برخی دیگر با مالیات بر UPFها آزمایش می‌کنند. مشکل برچسب‌گذاری این است که موفقیت آن به تغییر رفتار مصرف‌کننده متکی است. جان باربر، معاون مدیر مأموریت زندگی سالم در آژانس نوآوری نستا (Nesta)، توضیح داد: “این هنوز از مردم می‌خواهد که انتخاب کنند.” او در رویداد فیوچر فود-تک لندن گفت که یک رویکرد بهتر، سیاستی خواهد بود که محیط غذایی را تغییر دهد. به این ترتیب، مردم به صورت ناخودآگاه تصمیم می‌گیرند. او نتیجه گرفت: “اگر از مردم بخواهیم تصمیمات بهتری بگیرند، ایجاد تغییر واقعاً دشوار خواهد بود.”
تحلیل اگروفودز برای فعالان صنعت غذا:
ورود برچسب‌های غذای فوق‌فرآوری‌شده (UPF) می‌تواند آگاهی مصرف‌کننده ایرانی را افزایش داده و فرصتی برای تولیدکنندگان محصولات سالم و کم‌فرآوری‌شده ایجاد کند. صنایع داخلی باید به سمت اصلاح فرمولاسیون و کاهش فرآوری حرکت کنند تا در بازار رقابتی باقی بمانند.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟