خبرگزاری تخصصی اگروفودز به نقل از یک گزارش بین‌المللی گزارش می‌دهد، سلامت روده که زمانی موضوعی کاملاً «غیرجذاب» تلقی می‌شد، اکنون به یکی از داغ‌ترین مباحث در صنعت غذا و نوشیدنی بدل شده است. داده‌ها نشان می‌دهند که چگونه محصولاتی نظیر کلم تخمیری (ساورکرات) یا سویه‌های باکتریایی مانند لاکتوباسیلوس، ترند شده‌اند. بر اساس گزارش سازمان تحقیقاتی مگنیتیود بایوساینسز (Magnitude Biosciences)، جستجوهای مرتبط با سلامت روده در سال ۲۰۲۴ به شدت افزایش یافته است؛ عبارت «سلامت روده» ۳۵ درصد، «میکروبیوم» ۳۱ درصد و «پروبیوتیک‌ها» ۸ درصد رشد داشته‌اند که همگی گواهی بر این تغییر رویکرد هستند. همزمان، بازار جهانی محصولات سلامت گوارش با رشدی چشمگیر به ۱۱۶.۹ میلیارد دلار (۱۰۰.۸ میلیارد یورو) رسیده و با نرخ رشد ترکیبی سالانه ۸.۷۴ درصد در حال گسترش است. این روند صعودی نشان می‌دهد که سلامت روده راه درازی را پیموده و تحولات در علم میکروبیوم به پیشرفت این حوزه ادامه خواهد داد. اما گام بعدی در این مرز جدید از سلامت روده چیست؟
تحولات نوين در سلامت روده: هوش مصنوعی و دوقلوهای دیجیتال
با گسترش نفوذ هوش مصنوعی در صنایع سراسر جهان، این فناوری قدرتمند در حال ایجاد انقلابی در حوزه سلامت روده نیز هست. در آینده، این امید وجود دارد که هر فرد مدل کامپیوتری شخصی خود را داشته باشد، یک «دوقلوی دیجیتال» که نسخه‌ای مجازی و شخصی‌سازی‌شده از داده‌های افراد را ایجاد می‌کند. محققان می‌توانند از این مدل‌ها برای ترکیب داده‌های ژنتیکی و رژیم غذایی استفاده کرده و درک بهتری از چگونگی تأثیر ژن‌ها بر متابولیسم، پاسخ بدن به رژیم غذایی و خطر ابتلا به بیماری‌ها به دست آورند.
هوش مصنوعی و تغذیه دقیق:
آندریا مایر (Andrea Maier)، استاد پزشکی و سالمندی سالم در دانشگاه ملی سنگاپور (National University of Singapore)، معتقد است که افزودن نظارت مداوم بر میکروبیوم روده می‌تواند راه را برای تغذیه دقیق (Precision Nutrition) هموار سازد. استفاده از فناوری دوقلوی دیجیتال به این شکل می‌تواند به افراد امکان دریافت توصیه‌های کاملاً شخصی‌سازی‌شده در مورد آنچه باید بخورند و آنچه نباید، را بدهد.
قدرت پست‌بیوتیک‌ها:
چنین پیشرفت‌هایی ممکن است به زودی در دسترس قرار گیرند. پروفسور مایر علاقه ویژه‌ای به پست‌بیوتیک‌ها (Postbiotics) دارد؛ ترکیباتی که زمانی تولید می‌شوند که باکتری‌های زنده روده، فیبر و سایر مواد مغذی را هضم می‌کنند. برخی از ویتامین‌های گروه B و ویتامین K می‌توانند توسط میکروب‌های روده تولید شوند. او می‌گوید: «تصور کنید ویتامین‌هایی برای روده تولید کنید که نیازی به بلعیدن نداشته باشند. من معتقدم که این اتفاق همین الان هم در حال رخ دادن در آزمایش‌های بالینی است.» او اشاره می‌کند که پیشرفت‌های پروبیوتیک‌های شخصی‌سازی‌شده و مبتنی بر شواهد می‌توانند در «سال‌های آینده» به بیماران و مصرف‌کنندگان برسند.
دوقلوهای دیجیتال و آینده شخصی‌سازی سلامت:
در حالی که تغذیه دقیق (Precision Nutrition) به احتمال زیاد داده‌های بیولوژیکی، مانند پروفایلینگ میکروبیوم روده را در بر می‌گیرد، تغذیه شخصی‌سازی‌شده (Personalised Nutrition) بیشتر بر داده‌های شخصی و رفتاری تمرکز دارد. ریانون لمبرت (Rhiannon Lambert)، متخصص تغذیه بریتانیایی، بر این باور است که تغذیه شخصی‌سازی‌شده از قبل وجود دارد، اما هوش مصنوعی آن را به سطح بعدی ارتقا خواهد داد. او می‌گوید: «تنها چند سال با فناوری در سطح میکروبیوم فردی فاصله داریم. این یعنی اسکن یک بشقاب غذا و هوش مصنوعی دقیقاً به شما می‌گوید چه چیزی درون آن است – و آن را به مرحله بعد می‌برد.» او توضیح می‌دهد که تحلیل همه‌چیز در سطح خردتر در زمینه تغذیه شخصی‌سازی‌شده، می‌تواند آینده باشد، حتی تا بررسی «سویه‌های فیبر مفید».
رویکردهای شخصی‌سازی تغذیه و نقش داده‌ها
هرچه داده‌های بیولوژیکی بیشتری در دسترس باشد، خطوط بین تغذیه شخصی‌سازی‌شده و تغذیه دقیق کمرنگ‌تر خواهد شد. در سطح بالینی، پزشکان قادر به تحلیل نمونه‌ها برای درک بهتر سلامت روده هستند. آن‌ها می‌دانند که آنچه می‌خوریم، گوارش ما و میکروب‌های روده، کلید سلامت بلندمدت و نحوه عملکرد ما هستند.
دموکراتیزه شدن داده‌های سلامت روده:
این فرآیند در حال حاضر در محیط‌های بالینی در جریان است، اما لمبرت پیش‌بینی می‌کند که به زودی دموکراتیزه خواهد شد. او می‌افزاید: «همه می‌توانند این داده‌ها را به راحتی روی تلفن‌های خود داشته باشند. امیدوارم تحقیقات در این مسیر به جریان اصلی تبدیل شود.»
درمان‌های پیشگامانه: از پیوند مدفوع تا مهندسی باکتری
شاید کمی دورتر، اما همچنان در افق دید، دموکراتیزه شدن پیوند میکروبیوتای مدفوع (Faecal Microbiota Transplants) قرار دارد که در اصطلاح عامیانه به آن «درمان مدفوعی» (Poop Therapy) نیز گفته می‌شود. پروفسور مایر از دانشگاه ملی سنگاپور معتقد است که نباید از میزان نادانی‌مان درباره میکروبیوم روده دل‌سرد شویم. او می‌گوید: «آنچه باید یاد بگیریم این است که هنگام فکر کردن به پیوندهای مدفوعی، عوامل تعیین‌کننده واقعی چه هستند.»
پیوند میکروبیوتای مدفوع: “درمان مدفوعی”
پیوند میکروبیوتای مدفوع یک روش پزشکی است که در آن مدفوع یک اهداکننده سالم به روده بیمار منتقل می‌شود تا میکروبیوم متعادلی را بازگرداند. این پیوندها برای کمک به درمان برخی عفونت‌ها شناخته شده‌اند و برای سایر بیماری‌ها مانند علائم روده و رفتاری مرتبط با اوتیسم نیز در حال آزمایش هستند.
مهندسی باکتری و چالش‌های اخلاقی:
پروفسور مایر انتظار دارد که تحولات در انتقال مدفوع با سرعت ادامه یابد. او می‌گوید: «در نهایت، حتی ممکن است باکتری‌هایی را مهندسی کنیم که بلعیده شوند تا در روده به رشد خود ادامه دهند.» او اذعان می‌کند که ملاحظات اخلاقی وجود دارد، اما این ملاحظات را مانعی بر سر راه پیشرفت‌های سلامت روده نمی‌بیند و تأکید می‌کند: «برای من، این آینده است.»
نوآوری‌های غذایی و نقش غول‌های صنعت
و در نهایت، نوآوری‌های غذایی. در سال‌های اخیر شاهد توسعه این حوزه با ورود انبوهی از برندهای جدید بوده‌ایم که به ترند سلامت روده پیوسته‌اند. محصولاتی مانند اسنک‌بارهای حاوی اینولین، نوشابه‌های پروبیوتیک و پره‌بیوتیک، و وفور غذاهای تخمیری: از کیمچی و کفیر گرفته تا کومبوچا، نمونه‌هایی از این روند هستند.
موج جدید محصولات سلامت‌بخش روده:
این نوآوری‌ها هیچ نشانه‌ای از کند شدن ندارند. کاترین فن لار (Katrien van Laere)، مدیر ارشد علمی و پزشکی در دنون (Danone)، می‌گوید: «آنچه مرا به هیجان می‌آورد، داده‌های سلامت است که زمینه را برای نسل جدیدی از نوآوری‌ها فراهم می‌کند.»
نقش “دنون” و اکتشافات پیشرو:
غول لبنی دنون همچنان به نوآوری برای توسعه کتابخانه کشت‌ها و بیوتیک‌های خود ادامه می‌دهد، از جمله از طریق خرید اخیر شرکت آکرمانزیا کمپانی (Akkermansia Company) – که یک بیوتیک نسل بعدی تولید می‌کند که ثابت شده است سد روده را تقویت کرده، التهاب را کاهش می‌دهد و به مدیریت چاقی، دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی کمک می‌کند. بیوتیک آکرمانزیا (Akkermansia) پتانسیل تأمین استراتژی دنون برای تغذیه هدفمند، به ویژه برای جمعیت‌های سالخورده را دارد. سطوح آکرمانزیا در افراد بالای صد سال سالم، در مقایسه با جمعیت عمومی سالخورده، به طور قابل توجهی بالاتر یافت شده است و تحقیقات پتانسیل آن را برای ارتقای پیری سالم نشان می‌دهد. فن لار می‌گوید: «این دوران ماست‌های جدید، کشت‌های جدید، پره‌بیوتیک‌ها و پست‌بیوتیک‌ها است. چه فرصت هیجان‌انگیزی است که ما، به عنوان یک شرکت، می‌توانیم – در کنار متخصصان – به بهبود سلامت و رفاه مصرف‌کنندگان و بیماران کمک کنیم.»
تحلیل اگروفودز برای فعالان صنعت غذا:
این روندها فرصتی برای تولید محصولات فراسودمند بومی و نوآوری با محوریت سلامت روده در ایران است. سرمایه‌گذاری بر تحقیق و توسعه میکروبیوم‌های بومی و هوش مصنوعی برای شخصی‌سازی تغذیه، مزیت رقابتی ایجاد می‌کند.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟