خبرگزاری تخصصی اگروفودز به نقل از نشریه لنسِت گزارش می‌دهد:
کمیسیون ایت-لنسِت در سال ۲۰۱۹ با معرفی یک رژیم غذایی ایده‌آل که تغذیه سالم را در چارچوب محدودیت‌های سیاره‌ای تضمین می‌کرد، توجه جهانی را به خود جلب کرد. این رژیم که عمدتاً گیاه‌محور بود و مقادیر متوسطی از محصولات حیوانی را شامل می‌شد، به عنوان رویکردی پیشگامانه برای مقابله با سوءتغذیه جهانی و تأثیرات زیست‌محیطی ناشی از سیستم‌های غذایی شناخته شد. اما با گذشت شش سال از آن زمان، تازه‌ترین گزارش کمیسیون ایت-لنسِت که این ماه منتشر شد، نشان می‌دهد که کمتر از یک درصد از جمعیت جهان در حال حاضر مطابق با رژیم غذایی سلامت سیاره‌ای عمل می‌کنند. کارشناسان در حوزه‌های سلامت، کشاورزی و پایداری به طور گسترده‌ای اذعان دارند که این روند باید تغییر کند.
به‌روزرسانی مهم: عدالت در سیستم‌های غذایی
کمیسیون ایت-لنسِت در به‌روزرسانی عمده خود، تأکید بر تغذیه پایدار را گسترش داده و اکنون بر اهمیت «سیستم‌های غذایی عادلانه» برای بهبود نتایج سلامت و توسعه اجتماعی تأکید می‌کند. این گزارش تخمین می‌زند که کمتر از یک درصد از جمعیت جهان در «فضای امن و عادلانه» زندگی می‌کنند، جایی که حقوق و نیازهای غذایی افراد در چارچوب محدودیت‌های سیاره‌ای تأمین می‌شود. این نابرابری غیرقابل انکار است؛ تقریباً یک میلیارد نفر از سوءتغذیه رنج می‌برند، در حالی که ۳۰ درصد ثروتمندترین افراد، بیش از ۷۰ درصد از تأثیرات زیست‌محیطی مرتبط با غذا را ایجاد می‌کنند.
سلامت انسان در گرو تغذیه پایدار
نگران‌کننده‌ترین جنبه برای سلامت انسان، ارتباط بین رژیم غذایی و بیماری است. تخمین زده می‌شود که رعایت رژیم غذایی سلامت سیاره‌ای می‌تواند سالانه حدود پانزده میلیون مرگ زودرس را با کاهش چندین خطر سلامتی از جمله دیابت نوع ۲، بیماری‌های قلبی عروقی، زوال شناختی، چاقی و چندین سرطان، پیشگیری کند.
مزایای زیست‌محیطی چشمگیر
در همین حال، مزایای بالقوه زیست‌محیطی نیز چشمگیر است: پیش‌بینی می‌شود انتشار گازهای گلخانه‌ای مرتبط با غذا تا سال ۲۰۵۰ می‌تواند ۶۰ درصد نسبت به سال ۲۰۲۰ کاهش یابد. در این صورت، تصور می‌شود ۹.۶ میلیارد نفر در سراسر جهان می‌توانند به رژیم غذایی سالم در چارچوب محدودیت‌های زیست‌محیطی حیاتی دسترسی داشته باشند.
شش راهبرد کلیدی برای تحول غذایی
جدیدترین گزارش کمیسیون حداقل شش راهبرد کلیدی را برای پیشبرد رژیم‌های غذایی عادلانه، پایدار و سالم ارائه می‌دهد. این رویکردها نه تنها ابزارهای موجود برای ایجاد تغییرات معنادار را برجسته می‌کنند، بلکه روشن می‌سازند که چرا تعداد کمی از مردم در حال حاضر از الگوهای غذایی واقعاً پایدار پیروی می‌کنند. این راهبردها عبارتند از:
۱. تغییر الگوهای غذایی به سمت سلامت و مقرون‌به‌صرفه بودن: از طریق اقدامات قیمت‌گذاری، محدودیت‌های بازاریابی و حمایت‌های اجتماعی-اقتصادی قوی‌تر، غذاهای سالم‌تر را به گزینه‌ای آسان و مقرون‌به‌صرفه تبدیل کنید.
۲. حفاظت و ترویج رژیم‌های غذایی سنتی: از طریق دستورالعمل‌ها، مدارس و بازارهای محلی، به آداب غذایی فرهنگی ارزش بخشید و دسترسی به غذاهای متنوع و کمتر مصرف‌شده را افزایش دهید.
۳. تولید غذا در چارچوب محدودیت‌های سیاره‌ای: شیوه‌های کشاورزی پایدار را اتخاذ کنید، قدرت بازار را متعادل سازید و بودجه تحقیق و توسعه و یارانه‌ها را به سمت گذار به سیستم‌های گیاه‌محور هدایت کنید.
۴. توقف تغییر کاربری اکوسیستم‌ها: از اراضی بومی و محلی محافظت کنید، مدیریت مسئولانه را تقویت کرده و تا اواسط قرن، استفاده از زمین‌های کشاورزی را کاهش دهید.
۵. کاهش اتلاف و ضایعات غذایی: ذخیره‌سازی، لجستیک و بازیافت را بهبود بخشید تا ضایعات را در سراسر زنجیره‌های تأمین، خرده‌فروشی و خانوارها کاهش دهید.
۶. تضمین پایه‌های اجتماعی: کار شایسته، نمایندگی و حمایت اجتماعی را تضمین کرده و از کارگران در طول گذار سیستم غذایی حمایت کنید.
سناریوهای آینده: خطرات عدم تغییر و چشم‌انداز امیدبخش
اگر رژیم‌های غذایی بدون تغییر بمانند و اقدامات اقلیمی متوقف شود، دمای جهانی تا سال ۲۰۵۰ می‌تواند ۲ درجه سانتی‌گراد افزایش یابد. در این سناریو، تولیدات کشاورزی به رشد خود ادامه خواهد داد، اما انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از کشاورزی ۳۳ درصد افزایش خواهد یافت. در مقابل، تحول در رژیم‌های غذایی می‌تواند چشم‌انداز زیست‌محیطی را به طور چشمگیری بهبود بخشد و پیش‌بینی می‌شود انتشار گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۵۰، ۶۰ درصد نسبت به سطوح سال ۲۰۲۰ کاهش یابد.
دگرگونی در صنعت غذا: تغییرات عمده در تولید و مصرف
این تغییرات پیامدهای عمده‌ای برای صنعت غذا خواهد داشت. بخش‌های گوشت قرمز باید ۳۳ درصد کوچک‌تر شوند، در حالی که بخش‌های میوه، سبزیجات و آجیل باید ۶۳ درصد گسترش یابند.
کاهش تولیدات دامی و برخی محصولات زراعی
با نگاهی دقیق‌تر، تولید دام به طور قابل توجهی کاهش خواهد یافت: تعداد گاوهای نشخوارکننده ۲۶ درصد و گاوهای شیری ۱۵ درصد کاهش می‌یابد. تولید برخی محصولات زراعی نیز کاهش خواهد یافت – برنج ۱۳ درصد، گندم ۴ درصد و شکر ۷ درصد.
رشد چشمگیر در تولید محصولات گیاهی و آبزی
در همین حال، سایر حوزه‌های تولید غذا رشد قابل توجهی را تجربه خواهند کرد. غذاهای آبزی مانند ماهی سفید ۴۶ درصد افزایش یافته و به ۲۲۰ میلیون تن خواهد رسید. تولید سبزیجات ۴۲ درصد، میوه ۶۱ درصد، آجیل ۱۷۲ درصد و حبوبات ۱۸۷ درصد رشد خواهد داشت. با وجود این تغییرات، انتظار می‌رود که غذا به طور کلی مقرون‌به‌صرفه‌تر شود و سهم درآمد جهانی صرف‌شده برای تغذیه از ۷ درصد به تنها ۴ درصد کاهش یابد.
منطق این تغییر غیرقابل بحث است: حرکت به سمت سیستم‌های غذایی سالم‌تر، پایدارتر و از نظر اجتماعی عادلانه‌تر کاملاً منطقی است. با وجود شواهد، ابزارها و راهبردهای موجود، مسئولیت اقدام بر عهده دولت‌ها، صنعت و مصرف‌کنندگان است.
تحلیل اگروفودز برای فعالان صنعت غذا:
این گزارش فرصتی برای ایران است تا با توجه به محدودیت‌های منابع و شیوع بیماری‌های مرتبط با تغذیه، به سمت کشاورزی پایدار گیاهی و آبزی‌پروری حرکت کند. کاهش ضایعات و ترویج غذاهای سالم‌تر، هم سلامت عمومی را بهبود می‌بخشد و هم پایداری محیط‌زیست را.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟