خبرگزاری تخصصی اگروفودز به نقل از ایرنا گزارش میدهد؛ غلامرضا میری، نایب رئیس شورای ملی زعفران و رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران، از قاچاق ماهانه حدود ۱۰ تن زعفران از کشور خبر داده و تاکید کرده است که تنها راه مقابله با این پدیده و حفظ اعتبار زعفران ایران در بازارهای جهانی، رفع موانع متعدد صادراتی است. این اظهارات در حالی مطرح میشود که آمارها از رشد ۷۴ درصدی صادرات زعفران در شش ماهه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته حکایت دارد، اما چالشهای پیشروی تولیدکنندگان و صادرکنندگان همچنان پابرجاست.
چالشهای صادراتی و قاچاق زعفران: تهدیدی برای اعتبار ملی
غلامرضا میری با اشاره به مشکلات فزاینده در مسیر تولید و صادرات، هشدار داد که حجم قابل توجهی از زعفران ایران، معادل حدود ۱۰ تن در ماه، به صورت قاچاق از کشور خارج میشود. وی تاکید کرد که بخش عمده این کالاهای قاچاق بیکیفیت بوده و میتواند علاوه بر زیانهای اقتصادی، به اعتبار برند زعفران ایران در بازارهای جهانی لطمه جبرانناپذیری وارد کند. به گفته میری، قاچاقچیان زعفران را ۲۵ تا ۳۰ درصد زیر قیمت داخلی در بازارهای جهانی به فروش میرسانند، در حالی که صادرکنندگان رسمی سالها برای حفظ بازارهای صادراتی این محصول تلاش کردهاند.
مطالبه اصلی: رفع موانع صادراتی
میری تنها راه مقابله با قاچاق و تثبیت موقعیت ایران در بازار جهانی زعفران را رفع موانع صادراتی دانست. او خاطرنشان کرد که صادرکنندگان بارها پیشنهادهایی مانند اجازه ورود ارز حاصل از صادرات با نرخ توافقی به بازار آزاد، واردات محصولات مجاز در ازای ورود ارز و تبادل کوتاژهای صادراتی را مطرح کردهاند، اما تاکنون هیچیک از این پیشنهادات مورد موافقت قرار نگرفته است.
وضعیت تولید و اشتغال در صنعت زعفران
برداشت و پیشبینی تولید
نایب رئیس شورای ملی زعفران درباره وضعیت تولید زعفران در سال جاری گفت که برداشت محصول از دهم مهرماه آغاز شده و تا بیست و پنجم آذرماه ادامه خواهد داشت. به همین دلیل، تا پایان فصل برداشت، نمیتوان در مورد میزان دقیق تولید و مقایسه آن با سال گذشته اظهار نظر قطعی کرد، زیرا این امر ممکن است به تولیدکنندگان خسارت وارد کند. بر اساس آمارهای وزارت جهاد کشاورزی، سال گذشته (۱۴۰۲) حدود ۴۵۰ تن زعفران در کشور تولید شد.
سطح زیر کشت و اشتغال
میری سطح زیر کشت کنونی زعفران در کشور را ۱۲۷ هزار هکتار اعلام کرد که عمدتاً در استانهای خراسان رضوی، خراسان جنوبی و خراسان شمالی متمرکز است، اما در مجموع ۲۷ استان کشور به کشت این محصول ارزشمند میپردازند. وی با تأکید بر اهمیت اشتغالزایی این صنعت، افزود: در حال حاضر ۷۰۰ هزار نفر به طور مستقیم در تولید زعفران فعالیت دارند و در مجموع حدود ۳ میلیون نفر در کل زنجیره کاشت، داشت، برداشت، فرآوری، توزیع، عرضه و صادرات این محصول مشغول به کار هستند.
نوسانات بازار و چالشهای فرآوری
تغییر الگوی کشت و فروش گل
میری به چالشهای جدی پیشروی تولید زعفران اشاره کرد و توضیح داد: در گذشته کشاورزان در زمینهای کوچک (۱ تا ۲ هکتار) زعفران کشت میکردند، اما با افزایش سطح زیر کشت به ۱۰۰ تا ۲۰۰ هکتار، دیگر امکان مدیریت سنتی برداشت، جداسازی و فرآوری وجود ندارد. این تغییر الگو، کشاورزان را مجبور کرده تا گل زعفران را به فرآوریکنندگان بفروشند.
معضل نقدینگی فرآوریکنندگان
وی زمان نگهداری گل زعفران را تنها ۴۸ ساعت عنوان کرد و افزود: حدود ۱۰۰۰ فرآوریکننده زعفران در کشور فعال هستند که هر ساله به دلیل کمبود نقدینگی مجبورند زعفران فرآوریشده را بلافاصله و گاهی حتی زیر قیمت تمامشده به بازار عرضه کنند. این رویه منجر به نوسانات شدید قیمت در بازار داخلی زعفران میشود.
آمار صادرات و قیمتهای جهانی
رشد چشمگیر صادرات در نیمه اول سال
رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران اعلام کرد که بر اساس آمارها، در شش ماهه اول سال جاری ۱۰۰ تن زعفران به کشورهای هدف صادر شده است. این رقم نسبت به مدت مشابه سال گذشته (۱۴۰۲)، که حدود ۵۷ تن بود، رشد قابل توجه ۷۴ درصدی را نشان میدهد.
قیمتگذاری زعفران در بازارهای داخلی و جهانی
میری درباره قیمت زعفران گفت که اکنون هر کیلوگرم زعفران پوشال ۱۰۰ میلیون تومان و زعفران نگین بین ۱۱۲ تا ۱۱۵ میلیون تومان از کشاورزان خریداری میشود. زعفران نگین درجه یک نیز با نرخ حدود ۱۲۰ میلیون تومان به دست مصرفکنندگان میرسد. او افزود: هر کیلوگرم زعفران ایران در بازارهای جهانی با نرخی بین ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ دلار به فروش میرسد و با احتساب هزینهها و سود صادرکنندگان، اکنون زعفران ایران با حدود ۵ درصد بالاتر از نرخ داخلی در بازار جهانی عرضه میشود. میری همچنین خاطرنشان کرد که قیمت زعفران از اسفندماه سال ۱۴۰۲ تاکنون افزایشی نداشته و تنها در نوسانی بین ۱۰ تا ۳۰ میلیون تومانی (۹۰ تا ۱۲۰ میلیون تومان) در حال تغییر بوده است.
موانع کلیدی در مسیر صادرات رسمی
رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران یک مانع در صادرات را به اندازه ۱۰۰ مانع پرشمار و مؤثر دانست و جزئیات آن را تشریح کرد:
مشکلات گشایش اعتبار اسنادی و پرداخت مشتری
به گفته وی، صادرکننده زعفران را خریداری و میلیاردها تومان در بستهبندی و اشتغالزایی سرمایهگذاری میکند، اما به دلیل عدم امکان گشایش اعتبار اسنادی (LC) و واریز پول توسط مشتری ۴۵ روز پس از صادرات، انگیزه صادرکننده برای صادرات رسمی کاهش مییابد.
تحریمها و نقش دلالان واسط
میری افزود: با وجود تحریمها، صادرکنندگان نمیتوانند به همه کشورهای هدف صادرات داشته باشند و ناچارند زعفران را به تجار کشورهای دیگر بفروشند تا زعفران ایرانی در مقصد به دست مشتری برسد. این تجار واسط، بسته به کیفیت زعفران، روی هر کیلوگرم ۱۰۰ تا ۱۵۰ دلار حقالعمل دریافت میکنند. این امر باعث میشود صادرکنندگان ما مشتریان مستقیم خود را از دست بدهند، زیرا مشتری ترجیح میدهد از واسطهها خرید کند تا ۱۰۰ تا ۱۵۰ دلار اضافی پرداخت نکند.
چالش برگشت ارز و تفاوت نرخ
یکی از عمدهترین چالشها، مسئله برگشت ارز به کشور است. صادرکننده برای بازگرداندن ارز حاصل از صادرات با اختلاف نرخ ۳۰ تا ۳۵ درصدی در مرکز مبادله روبرو است که این امر انگیزه صادرات رسمی را به شدت کاهش میدهد.
سهم اندک صادرکنندگان رسمی
نایب رئیس شورای ملی زعفران تصریح کرد: در واقع، با وجود تحریمها و موانع متعدد صادراتی، تنها ۳۰ درصد از صادرات زعفران با کارت بازرگانی صادرکنندگان واقعی این محصول انجام میشود و بقیه توسط تجار دیگر صورت میگیرد. این بدان معناست که از ۱۰۰ تن زعفران صادراتی در نیمه اول سال، تنها ۳۰ تن آن به صورت رسمی صادر شده است.
راهکارهای پیشنهادی و گسترش بازارهای هدف
پیشنهادات معلق صادرکنندگان
میری مجدداً به این نکته اشاره کرد که از سال ۱۳۹۷ تاکنون، علیرغم تلاشهای مکرر، هیچ یک از موانع صادراتی برطرف نشده است. صادرکنندگان بارها پیشنهادهایی مانند اجازه ورود ارز خود به بازار آزاد با نرخ توافقی، واردات محصولات مجاز در ازای ورود ارز و تبادل کوتاژهای صادراتی و ارز حاصل از صادرات با واردکنندگان کالاهای لوکس را ارائه دادهاند، اما این پیشنهادات تاکنون مورد موافقت قرار نگرفتهاند.
گسترش بازارهای جهانی با وجود تحریمها
وی تأکید کرد که با وجود تحریمها، بازارهای صادراتی زعفران ایران از ۴۷ کشور به ۷۱ کشور گسترش یافته است و به طور حتم رفع موانع میتواند زمینهساز توسعه بیشتر صادرات شود.
مطالبه نهایی: رفع موانع و حمایت از صادرات
میری ابراز امیدواری کرد که با برداشت موانع صادراتی و تسهیل صادرات، صادرکنندگان ایرانی بتوانند زعفران را با کارت بازرگانی خودشان صادر کنند و دیگر این محصول در اختیار تجار غیرایرانی قرار نگیرد تا بازارهای صادراتی ایران از دست نرود. او بر لزوم رفع موانع صادراتی، حمایت از فرآوریکنندگان و اصلاح مقررات ارزی تأکید کرد.
تحلیل اگروفودز برای فعالان صنعت غذا:
قاچاق زعفران و موانع صادراتی، بازار داخلی را بیثبات و اعتبار جهانی را تهدید میکند. برای فعالان ایرانی، فرصت در تمرکز بر فرآوری نوین، ایجاد برندهای معتبر با شناسنامه کیفیت و رایزنی برای اصلاح قوانین ارزی و تسهیل صادرات مستقیم نهفته است تا ارزش افزوده حفظ شود.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟