دبیر انجمن واردکنندگان برنج ریشه اختلاط برنج، شکاف قیمتی است نه واردات

خبرگزاری تخصصی اگروفودز به نقل از ایسنا گزارش می‌دهد:

مجیدرضا خاکی، دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران، با انتقاد شدید از تاخیرهای طولانی‌مدت در تخصیص و تأمین ارز و همچنین محدودیت‌های تجاری اعمال شده، اظهار داشت که اختلاف فاحش قیمت میان برنج ایرانی و پاکستانی، عامل اصلی بروز پدیده اختلاط این دو نوع برنج در بازار داخلی است. وی تاکید کرد که ثبت سفارش‌های جدید برای واردات برنج، بدون اصلاحات اساسی در سیاست‌های ارزی و تسهیل فرآیند تخصیص ارز، به واردات عملیاتی منجر نخواهد شد و این وضعیت، نه تنها موجب نوسانات قیمتی شده بلکه اعتبار تجاری ایران در روابط با کشورهای مبدأ را نیز به شدت تحت‌تأثیر قرار داده است.

نقش برنج پاکستانی در بازار ایران: ضرورتی انکارناپذیر

تأمین سهم عمده بازار و کنترل قیمت‌ها

خاکی در پاسخ به دیدگاه‌هایی که واردات برنج پاکستانی را به دلیل شباهت ظاهری با برنج ایرانی منع می‌کنند، این رویکرد را غیرکارشناسی و پاک کردن صورت‌مسئله دانست. وی توضیح داد که طی سالیان متمادی، به‌طور متوسط بین ۳۵ تا ۴۵ درصد از نیاز وارداتی برنج کشور همواره از پاکستان تأمین شده است. این نوع برنج به‌ویژه در استان‌های شرقی کشور از تقاضای مصرفی ثابت و قابل توجهی برخوردار است. به گفته وی، واردات و عرضه کنترل‌شده برنج پاکستانی می‌تواند نقش مؤثری در تنظیم بازار و جلوگیری از رشد نامتعارف قیمت برنج ایرانی ایفا کند.

ریشه‌یابی اختلاط برنج: چالش قیمتی و سوداگری

فاصله قیمتی چشمگیر و انگیزه‌های سوءاستفاده

دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران، لازمه از بین بردن انگیزه اختلاط برنج را ریشه‌یابی دقیق این پدیده دانست. وی خاطرنشان کرد که مهم‌ترین عامل بروز این رفتار، اختلاف قابل‌توجه میان قیمت برنج ایرانی و برنج پاکستانی است. در حالی که قیمت مصوب مصرف‌کننده برای برنج کیفی پاکستانی ۶۶ هزار و ۳۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم تعیین شده، در بازار آزاد این محصول گاه با قیمتی بیش از ۱۰۰ هزار تومان عرضه می‌شود. با این وجود، همچنان اختلاف قیمتی زیادی با برنج ایرانی وجود دارد که زمینه را برای انگیزه‌های سوداگرانه و اختلاط فراهم می‌کند.

راهکارهای پیشنهادی برای ساماندهی بازار برنج

اصلاح سیاست‌های ارزی و تجاری: حذف ارز ترجیحی

مجیدرضا خاکی با تأکید بر ضرورت اصلاح سیاست‌های ارزی و تجاری، بیان داشت که اولین و مهم‌ترین گام در کاهش این فاصله قیمتی، حذف ارز ترجیحی از واردات برنج و حرکت به سمت یک نظام رقابتی شفاف است. انجمن واردکنندگان برنج ایران از ابتدای سال جاری این درخواست رسمی را به دولت منتقل کرده است. وی افزود که برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر، می‌توان یارانه را به‌صورت مستقیم و در قالب کالابرگ الکترونیکی به مصرف‌کننده نهایی تخصیص داد.

تسهیل واردات و شفافیت بازار

دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران توضیح داد که اقداماتی نظیر تسریع در تخصیص ارز، پرهیز از تعیین سقف یا محدودسازی‌های غیرضرور در واردات و در میان‌مدت، حذف سهمیه‌بندی‌ها و آزادسازی واردات، می‌تواند به تدریج این اختلاف قیمت را کاهش داده و به شفافیت بازار و انتفاع مصرف‌کننده نهایی منجر شود.

توضیحاتی درباره اتهامات واردکنندگان

مقایسه با پرونده چای دبش: نادرست و بی‌اساس

خاکی در واکنش به برخی اظهارنظرها مبنی بر تکرار ماجرای چای دبش در حوزه برنج پاکستانی، این مقایسه را شگفت‌آور و اساساً نادرست خواند. وی توضیح داد که در پرونده چای دبش، ارز پرداخت شد اما کالایی وارد کشور نشد؛ در حالی که در حوزه برنج، کالا وارد شده و به مصرف رسیده اما با گذشت ماه‌ها، هنوز ارز آن به واردکنندگان پرداخت نشده است.

شفاف‌سازی در مورد گرانفروشی واردکنندگان

دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران در پاسخ به شائبه گرانفروشی از سوی واردکنندگان، تصریح کرد که عموم واردکنندگان ماه‌ها پیش از افزایش اخیر قیمت، محموله‌های خود را با ثبت در سامانه‌های رسمی و بر اساس قیمت‌های مصوب، به حلقه‌های بعدی منتقل کرده‌اند و مدت‌هاست انبارهایشان خالی از برنج است. وی افزود که طبق مصوبات جدید، از شهریورماه سال جاری، تحویل کلیه محموله‌های برنج وارداتی صرفاً به شرکت بازرگانی دولتی ایران انجام می‌شود و توزیع توسط کارگروه‌های تنظیم بازار استان‌ها صورت می‌گیرد. بنابراین، چنانچه تخلفی در سایر حلقه‌های زنجیره تأمین و توزیع رخ داده باشد، نباید آن را به حساب واردکنندگان نوشت. به گفته وی، واردکنندگان شناسنامه‌دار نه تنها تخلفی نکرده‌اند، بلکه در شرایط سخت ارزی و بدون دریافت ارز، نیاز بازار را تأمین کرده‌اند.

عوامل مؤثر بر افزایش قیمت برنج پاکستانی

معضلات سمت عرضه: موانع ارزی و تجاری

این مقام تشکلی درباره علل افزایش قیمت برنج پاکستانی توضیح داد که مجموعه‌ای از عوامل از جمله تأخیر در پرداخت ارز، تعیین قیمت‌های غیرواقعی نسبت به نرخ مبدأ و محدودسازی واریته‌های مجاز واردات، موجب شد سهم برنج پاکستانی در واردات طی شش‌ماهه نخست سال به حدود ۲۵ درصد کاهش یابد.

فشار سمت تقاضا و تشدید نوسانات

خاکی افزود: در سمت تقاضا نیز چند عامل اثرگذار بوده است؛ از جمله افزایش انبارش خانگی در شرایط تورمی و عدم قطعیت، قاچاق معکوس، انتقال تقاضا از سایر واریته‌ها به سمت برنج پاکستانی و همچنین جذابیت اقتصادی اختلاط برنج به دلیل اختلاف قابل توجه قیمت‌ها. به گفته او، هم‌زمانی کاهش عرضه و رشد تقاضا نهایتاً باعث افزایش محسوس قیمت برنج پاکستانی در کف بازار شده است.

آخرین تحولات در ثبت سفارش و واردات

چالش‌های تأمین ارز و اعتبار تجاری

دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران با اشاره به آخرین وضعیت ثبت سفارش واردات برنج بیان کرد که در اواخر مهرماه، ثبت سفارش ۱۲۰ هزار تن برنج پاکستانی فعال شده و مقرر است در مرحله آتی، ثبت سفارش جدید برای برنج‌های هندی و پاکستانی به صورت هم‌زمان انجام شود. وی خاطرنشان کرد که صادرکنندگان پاکستانی عموماً به‌صورت نقدی فعالیت می‌کنند، در حالی‌که صادرکنندگان هندی امکان معامله اعتباری را فراهم می‌کنند. اما در شرایط فعلی، به‌دلیل تأخیرهای طولانی‌مدت در تخصیص و تأمین ارز، معوقات ارزی واردکنندگان تا ۱۰ ماه نیز افزایش یافته است که این موضوع بر تمایل طرف‌های خارجی برای ادامه همکاری تأثیر منفی گذاشته است. خاکی تاکید کرد: حتی با صدور ثبت سفارش، چنانچه تمهیدات لازم برای تأمین ارز اندیشیده نشود، این ثبت سفارش‌ها به واردات عملیاتی منجر نخواهد شد. از این‌رو ضروری است فرآیند تخصیص و تأمین ارز با هدف ترمیم اعتبار تجاری و بازگشت ثبات به روابط با طرف‌های خارجی تسهیل و تسریع شود.

تأکید بر واردات پایدار و هدفمند

دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران در پایان تأکید کرد: لازم است سهم سنتی برنج پاکستانی در بازار ایران که طی سال‌های گذشته حدود ۴۰ درصد بوده، حفظ شود. از طرفی باید توجه داشت افزایش ناگهانی تقاضا در بازار پاکستان یا گشایش یک‌باره ثبت سفارش با حجم بالا نیز می‌تواند با توجه به ظرفیت محدود تولید و صادرات آن کشور، خود موجب افزایش قیمت در مبدأ شود. بنابراین واردات باید به‌صورت تدریجی، هدفمند و با رعایت منطق تنظیم بازار انجام شود تا از بروز نوسانات ناخواسته جلوگیری شود.

تحلیل اگروفودز برای فعالان صنعت غذا:

اختلاف قیمت و تاخیرهای ارزی، بازار برنج ایران را به سمت اختلاط و بی‌ثباتی سوق داده است. دولت باید با اصلاح سیاست‌های ارزی و تسهیل واردات، به شفافیت بازار و حفظ اعتماد شرکای خارجی کمک کند تا هم مصرف‌کننده و هم واردکننده متضرر نشوند.